Temat zastosowania sztucznej inteligencji w mediach, a zwłaszcza w dziennikarstwie to temat równie grząski i niepewny, co korzystanie z tej technologii w sztuce. Prawie zawsze, znajdziemy w tym przypadku zarówno zwolenników, jak i przeciwników takich rozwiązań i każda ze strony podnosić będzie (ich zdaniem) słuszne argumenty. Do tej pory jednak dyskusja na ten temat zadawała się czysto teoretyczna.
Nawet jeśli świadomi jesteśmy, że ogrom stron, które jawią się jako portale informacyjne, to w głównej mierze efekt prac AI, tak nadal dla sporego grona odbiorców nie jest to coś, czym warto się na dłuższą metę przejmować. W końcu poczytność takich „serwisów” nie powala. No i przede wszystkim nie zyskują one takiej pozycji, która zagrażałaby medialnym gigantom.
Opisywany dziś przeze mnie przypadek będzie jednak wyjątkowy. Nie będziemy mówić o kolejnej stronie czy kanale na YouTube. Tym razem AI została zaprzęgnięta do pracy w radiu. To już zupełnie „inny kaliber” i dla niektórych „o jeden krok za daleko”.
OFF Radio Kraków stawia na AI
OFF Radio Kraków to jedna z najchętniej słuchanych rozgłośni w formacie DAB+ w Małopolsce, które swoją działalność opierało na tematach związanych muzyką. Na przestrzeni prawie dekady swojej działalności gościła ona wiele osobistości z tej konkretnej branży, będąc ciekawym miejscem dla każdego, komu ten rodzaj sztuki jest wyjątkowo bliski.
O pewnej wyjątkowości tej stacji świadczył fakt, że tworzyli ją doświadczeni dziennikarze, którzy jednocześnie pasjonowali się konkretnymi muzycznymi gatunkami. Wszyscy oni mieli swoje autorskie audycje, gdzie dzielili się tym, „co im w duszy gra”. Czemu jednak piszemy o tym w czasie przeszłym?
Wczoraj (21 października 2024 roku) na stronie radiokrakow.pl pojawił się artykuł, który informuje o poważnych zmianach w strukturze stacji. W ramach tego, co określone zostało jako „eksperyment badawczo-medialny”, ramówka rozgłośni będzie tworzona niemal w całości przez sztuczną inteligencję.
Emi, Kuba i Alex — nowe „twarze” OFF Radio Kraków
Począwszy od dzisiaj (22 października 2024 roku) audycje, które będą nadawane na OFF Radio Kraków, prowadzić będą awatary wykreowane przez sztuczną inteligencję. W przytaczanym wyżej artykule możemy przeczytać, że nowymi „twarzami” rozgłośni będą trzy byty (lub jakkolwiek inaczej można by to nazwać):
- 20-letnia Emilia „Emi” Nowak — studentka dziennikarstwa, ekspertka od popkultury, z pasją śledząca najnowsze trendy w świecie kina, muzyki i mody
- 22-letni Jakub „Kuba” Zieliński — studiujący na AGH Inżynierię Akustyczną, specjalista od technologii i muzyki, pasjonat, poszukujący najnowszych wiadomości z zakresu produkcji dźwięku i nowych rozwiązań technologicznych
- 23-letni Alex — zaangażowany społecznie, z pasją poruszający tematy związane z tożsamością, kulturą queer i wpływem mediów na społeczeństwo, studiujący do niedawna psychologię.
Zgodnie z zapowiedziami, jakie pojawiły się na stronie Radia Kraków, początkowo mają oni prowadzić po dwie godziny audycji od poniedziałku do piątku. Dodatkowo mają oni mieć swoje własne audycje, gdzie zapraszane będą persony ze świata polskiej i światowej kultury, ale też działacze oraz politycy. Pojawiła się także zapowiedź, że repertuar nowych „prowadzących” będzie stopniowo ulepszany i wzbogacany.
Co bardzo ciekawe — za elementy takie jak oprawa muzyczna, warstwa techniczna nadal odpowiadać będą ludzie. W tym przypadku odpowiednio będą to Wojciech Barczyński (szef muzyczny OFF Radio Kraków) oraz Wojciech Wasiak. Osobą, która zajmować się będzie generowaniem treści przy użyciu AI, będzie dotychczasowa współpracowniczka Radia Kraków, czyli Patrycja Psuj.
Dlaczego OFF Radio Kraków stawia na AI
Tak jak już wspomnieliśmy nieco wcześniej, nowy projekt OFF Radio Kraków to „eksperyment badawczo-medialny”. W przytaczanym artykule pojawiło się nawet wytłumaczenie dla takich decyzji, gdzie zmiany argumentuje się przede wszystkim szybkim rozwojem sztucznej inteligencji i jej możliwości.
W ten sposób rozgłośnia chce też stać się bardziej elastyczna i trafiać do „pokolenia Z” i odpowiadać na ich potrzeby i zainteresowania. Włodarze radia twierdzą także, że w związku z tymi zmianami chcą przygotowywać specjalne audycje poświęcone właśnie AI i wszystkiemu, co się z nią wiąże.
Czy w przypadku mediów, radia i dziennikarstwa sztuczna inteligencja jest bardziej szansą czy zagrożeniem? Na to pytanie będziemy szukać odpowiedzi, nadając eksperymentalny program na antenie OFF Radia Kraków, a także toczyć merytoryczną dyskusję na antenie Radia Kraków i w naszym drugim kanale tematycznym Radio Kraków Kultura. Kreowany przez AI program ma być adresowany do osób z tzw. pokolenia Z, odpowiadać na ich potrzeby i zainteresowania, poruszać kluczowe dla nich tematy, analizować jak AI może wpływać na to, co myślą, jak konsumują informacje. Dzięki narzędziom AI będziemy również korzystać z pomocy krakowskich naukowców i pracowników firm IT.
– fragment artykułu na stronie radiokrakow.pl
Sam pomysł i realizacja może na pierwszy rzut oka brzmieć po prostu ciekawie, pokazując, że kolejne sektory branży medialnej przekonują się do możliwości AI. Jest jednak w tym wszystkim „druga strona medalu”, o której nie wolno zapominać.
Zwolnienia i ogólnopolska krytyka
Cała sprawa zyskała ogólnopolski rozgłos w głównej mierze za sprawą Mateusza Demskiego, czyli jednego z dziennikarzy, który pracował dla OFF Radio Kraków. W obszernym wpisie na Facebooku ujawnił on, że wprowadzenie na antenę awatarów generowanych przez AI wprost zastąpiło kilkunastu ludzkich pracowników, którzy stracili swoje posady.
Wskazuje on, że osobą odpowiedzialną za takie decyzje jest Marcin Pulit, czyli osoba powołana na stanowisko likwidatora Radia Kraków. Dla kontekstu warto też dodać, że posada ta wynika z faktu, iż rozgłośnia jako całość mierzyła się z poważnymi problemami finansowymi.
Ten irracjonalny pomysł narodził się (i został wcielony w życie) w mediach publicznych – miejscu, które, w sposób szczególny, powinno wyznaczać standardy oraz stać na straży wiarygodności, rzetelności i autentyczności. Media publiczne, według statutu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, powinny zapewniać pluralizm, bezstronność, wyważenie i niezależność przekazu oraz wysoką jakość i integralność – wiarygodność treści.
Decyzję o zautomatyzowaniu naszej profesji podjął Marcin Pulit, powołany na likwidatora Radia Kraków, który mianował się redaktorem naczelnym (naczelnikiem?) OFF Radia Kraków. Zmiany w redakcji nazywa „eksperymentem badawczo-medialnym”. Pisze, że „kreowany przez AI program ma być adresowany do osób z tzw. pokolenia Z, odpowiadać na ich potrzeby i zainteresowania, poruszać kluczowe dla nich tematy, analizować jak AI może wpływać na to, co myślą, jak konsumują informacje” (OK boomer).
W żadnym miejscu nie wspomniał (uważajcie na typa), że kilkanaście osób chwilę wcześniej straciło pracę.
– Marcin Demski (źródło: Facebook)
To właśnie za sprawą wpisu Demskiego w social mediach (a głównie na Twitterze) pojawiło się wiele krytycznych głosów wobec nowego projektu krakowskiej stacji. Wskazują oni na fakt, że absurdalne jest tworzenie tego rodzaju treści opartych o AI.
Dziennikarz stworzył nawet specjalną petycję, kierowaną m.in. do KRRiT, Rady Etyki Mediów i wszystkich dziennikarzy. W jej ramach apeluje, aby pracodawcy zachowywali się uczciwie wobec pracowników mediów (nie tylko publicznych), ale także o powstrzymanie eksperymentu prowadzonego przez włodarzy radia. Dokument dostępny jest pod tym linkiem i tam też można go podpisać.
Na razie nie wiadomo, jak ogólnopolska krytyka wpłynie na dalsze działania włodarzy OFF Radio Kraków. Pewne jest natomiast, że rozgłośnia straciła w oczach wielu potencjalnych słuchaczy, którzy nie chcą konsumować treści silnie kojarzonych z pracą zarezerwowaną tylko dla ludzi.
Mało prawdopodobne jest też, że taki projekt przysłuży się procesowi wdrażania modeli AI w branży medialnej. W ogólnym rozrachunku bardziej on temu szkodzi, utwierdzając w ludziach przekonanie, że sztuczna inteligencja, w rękach chciwych wydawców skaże ambitne dziennikarstwo na powolną śmierć.